Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski w dniu 27 lutego 2022 r. zdecydował o utworzeniu Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej Ukrainy. Jednostka ma składać się z cudzoziemców, którzy chcą wziąć czynny udział w walce z Rosją o wolność i niepodległość Ukrainy.
Jak wynika z informacji podanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy chęć dołączenia do Międzynarodowego Legionu wyraziło dziesiątki tysięcy ochotników z 52 krajów i z każdym dniem ta liczba rośnie. Wśród zainteresowanych nie brakuje również obywateli naszego kraju.
Jednak czy nasi rodacy mogą wstąpić do ukraińskiego wojska?
Aby móc odpowiedzieć na to pytanie musimy sięgnąć do ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, która w art. 199a wskazuje, że obywatel polski może przyjąć służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej za zgodą organu określonego w art. 199d. Zgodnie z niniejszym przepisem właściwość organu wydającego zgodę zależy od statusu wnioskodawcy. W przypadku obywatela polski, nie będącego byłym żołnierzem zawodowym, organem wydającym zgodę lub odmawiającym jej wydania jest Minister właściwy do spraw wewnętrznych. Jak zostało wskazane wyżej nieco inaczej wygląda sytuacja w odniesieniu do naszych rodaków będących byłymi żołnierzami zawodowymi. W ich przypadku organem właściwym do wydania zgody będzie Minister Obrony Narodowej.
Należy jednak podkreślić, że zgodnie z podpisaną przez Prezydenta w dniu 18 marca 2022 r. ustawą o obronie ojczyzny zgoda na służbę w obcym wojsku lub organizacji wojskowej wydawana będzie w każdym przypadku przez Ministra Obrony Narodowej.
Warunki udzielenia zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej
Możliwość udzielenia wymaganej zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej uzależnione jest od spełnienia łącznie następujących warunków:
obywatel polski ma uregulowany stosunek do służby wojskowej, nie jest żołnierzem w czynnej służbie wojskowej oraz nie posiada przydziału kryzysowego, przydziału mobilizacyjnego, pracowniczego przydziału mobilizacyjnego lub przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego, a właściwy wojskowy komendant uzupełnień nie prowadzi postępowania w sprawie nadania temu obywatelowi któregokolwiek z tych przydziałów;
służba ta nie narusza interesów Rzeczypospolitej Polskiej;
służba nie jest zakazana przez prawo międzynarodowe;
służba nie wpłynie na zadania wykonywane przez Siły Zbrojne.
Jednak mimo spełnienia powyżej wskazanych warunków obywatel polski ubiegający się o zgodę na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej nie otrzyma jej jeśli:
został przeniesiony do rezerwy wskutek uznania przez właściwą komisję lekarską za niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju (kategoria "D" zdolności do czynnej służby wojskowej);
Nie spełnił choćby jednego z wymienionych niżej obowiązków:
1) nie dopełnił obowiązku zgłoszenia się do rejestracji - jeśli był do niej wzywany, 2) nie dopełnił obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej, 3) nie zgłosił się do wojskowego komendanta uzupełnień w celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku obrony, 4) nie dopełnił obowiązku stawienia się przed wojskowym komendantem uzupełnień niezwłocznie po upływie okresu odroczenia, 5) w przypadku kobiet posiadających kwalifikacje przydatne do czynnej służby wojskowej, zobowiązanych do stawienia się do kwalifikacji wojskowej, które nie dopełniły tego obowiązku, 6) nie zgłosił się na wezwanie właściwych organów w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony, 7) nie zgłosił właściwemu wojskowemu komendantowi uzupełnień zmian imienia, nazwiska, wykształcenia i zawodu, oraz miejsca pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące lub adresu do korespondencji, a także wyjazdu za granicę na okres dłuższy niż sześć miesięcy oraz powrotu z tego wyjazdu, jeżeli do ich spełnienia był zobowiązany.
nie został powołany i nie odbył zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, ćwiczeń wojskowych, ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji lub służby w obronie cywilnej, z przyczyn leżących po stronie obywatela;
został uznany przez właściwą komisję lekarską za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (kategoria "E" zdolności do czynnej służby wojskowej);
złożył wniosek o przeznaczenie go do służby zastępczej, został przeznaczony do służby zastępczej, został skierowany do odbycia służby zastępczej, odbywał służbę zastępczą, został przeniesiony do rezerwy po odbyciu służby zastępczej lub bez jej odbycia;
został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę co najmniej jednego roku pozbawienia wolności, w tym także z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;
odbywa karę pozbawienia wolności lub oczekuje na jej wykonanie;
znajduje się w okresie próby w wykonywaniu warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności;
odbywa karę ograniczenia wolności;
ma zaległości podatkowe lub zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne;
jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego lub ujawniony w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.
Tryb postępowania dotyczącego uzyskania zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej
Zgody udziela się wyłącznie na pisemny wniosek obywatela polskiego, sporządzony według wzoru, złożony do jednego z właściwych organów wskazanych powyżej.
Do wniosku należy załączyć:
zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego,
zaświadczenie właściwego naczelnika właściwego urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych,
zaświadczenie właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o braku zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne,
zaświadczenie z Krajowego Rejestru Sądowego o niefigurowaniu w rejestrze dłużników niewypłacalnych,
oświadczenie wnioskodawcy (na pismie), że nie jest ujawniony w Krajowym Rejestrze Zadłużonych,
potwierdzenie dokonania zapłaty opłaty skarbowej.
Obywatele polscy zamieszkujący lub przebywający za granicą czasowo powyżej 3 miesięcy składają wniosek wraz z kompletem załączników za pośrednictwem polskiego urzędu konsularnego lub ambasady w kraju przebywania.
Udzielenie zgody lub odmowa jej udzielenia następuje w drodze decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie.
Wyjątek od konieczności uzyskania zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej
O uzyskanie zgody nie muszą wnioskować obywatele polscy będący jednocześnie obywatelami innego państwa, jeżeli stale zamieszkują na jego terytorium i zamierzają przyjąć służbę w siłach zbrojnych lub organizacji wojskowej tego państwa.
Odpowiedzialność obywatela polskiego za służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej
Uregulowania dotyczące odpowiedzialności za służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej zawiera art. 141 kodeksu karnego, który w par. 1 stanowi iż ,, Kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Kwalifikowaną formę niniejszego przestępstwa możemy odnaleźć w art. 141 par. 2 kodeksu karnego zgodnie z którym ,, Kto przyjmuje obowiązki w zakazanej przez prawo międzynarodowe wojskowej służbie najemnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Należy podkreślić, że o odpowiedzialności karnej określonej w art. 141 par. 1 kodeksu karnego nie będzie podlegać obywatel polski będący równocześnie obywatelem innego państwa, jeżeli zamieszkuje na jego terytorium i pełni tam służbę wojskową, gdyż jak zostało wskazane wcześniej osoba taka nie ma obowiązku uzyskania zgody na wstąpienie do obcej armii lub obcej organizacji wojskowej. Nie wyklucza to jednak odpowiedzialności za przestępstwo opisane w art. 141 par. 2 kodeksu karnego.
Podstawa prawna
- art. 199a-199d Ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 2021 r. poz. 372 z późn. zm. )
- Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie trybu udzielania obywatelom polskim zgody na służbę w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej (Dz. U. z 2010 r. nr 68 poz. 438 z późn. zm. )
- art. 141 par. 1-3 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny ( Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 z późn. zm. )
Opmerkingen